Één op de vijf werknemers heeft behoefte aan (aanvullende) maatregelen tegen ongewenst gedrag. Stress op de werkvloer is beroepsziekte nummer 1. Een arbeidsconflict kost een organisatie gemiddeld ruim 27.000 euro (ArboNed, 2021).
Nee, deze schrijnende onderzoekscijfers liegen er niet om. Ze hebben één ding gemeen: het gaat hier veelal over ongewenst gedrag op de werkvloer. De cijfers laten zien dat ongewenst gedrag een enorme impact heeft, zowel op de slachtoffers als op een organisatie.
Het tijdig signaleren van grensoverschrijdend gedrag begint met bewustzijn. Ongewenst gedrag komt veel vaker voor dan u denkt, mogelijk ook in uw organisatie.
Ongewenst gedrag komt in vele vormen
Pesten en seksueel grensoverschrijdend gedrag zijn bekendere vormen van ongewenst gedrag. Maar, ongewenst gedrag gaat ver. Het komt dan ook in verschillende soorten:
- Pesten.
- Seksueel grensoverschrijdend gedrag.
- Discriminatie.
- Intimidatie.
- Vrouwonvriendelijkheid.
- Fraude.
- Manipulatie.
- Chantage.
Sommige situaties van ongewenst gedrag zijn vrij eenvoudig te koppelen aan één van bovenstaande soorten. Een leidinggevende die een opmerking maakt zoals “hmmm, wat heb jij vandaag een sexy jurkje aan”? Dat is onmiskenbaar een voorbeeld van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Veel vaker spelen er binnen een organisatie situaties waarvan niet zonder twijfel gezegd kan worden dat ze tot ongewenst gedrag behoren. Het grijze gebied. Zowel voor het slachtoffer als voor de eigen organisatie is het van cruciaal belang om ook (juist!) die situaties te herkennen.
“Janneke, haal jij nog eens een rondje koffie”.
Ongewenst gedrag manifesteert zich op vele manieren, weten onze experts uit ervaring. Ogenschijnlijk onschuldige opmerkingen kunnen uitgroeien tot (bijvoorbeeld) vrouwonvriendelijk gedrag. Dat gebeurde bij een Nederlands consultancybedrijf.
Bij deze organisatie werken op dat moment zo’n 100 mensen. Op de afdeling Finance zijn voornamelijk mannen werkzaam. Sinds een jaar houdt ook Janneke, een vrouw van 37, zich bezig met de financiën. Voor ze bij dit bedrijf terecht kwam, werkte ze ook veel samen met mannen. Dat vond ze eigenlijk wel prettig. Vrouwen kunnen soms, naar haar mening, veel te veel bezig zijn met geroddel.
Herken de signalen van mogelijk ongewenst gedrag
Na een aantal maanden merkt Janneke dat haar mannelijke collega’s steeds vaker ‘grapjes’ maken over vrouwen. Van: “mijn vrouw regelt thuis het huishouden, daar is zij toch beter in” tot uitspraken als: “vergaderingen met vrouwen duren langer, omdat ze niet to-the-point komen”. Dan, op een woensdagochtend, vraagt één van de heren of er nog collega’s zijn die nog koffie lusten. Op een denigrerende toon zegt hij vervolgens: “Janneke, haal jij nog eens een rondje koffie”.
Voor Janneke stapelen de vrouwonvriendelijke sneren zich op. De koffie-opmerking is uiteindelijk de druppel die de emmer doet overlopen. Daarom stapt ze naar haar leidinggevende. Tot haar grote verbazing wuift hij haar verhaal weg: “zo gaat het hier nou eenmaal”. Janneke voelt zich niet gehoord en besluit een officiële melding bij de directie te maken. Wanneer ook de directie de melding niet serieus neemt, ontstaat er een arbeidsconflict. De werksfeer verslechterd en uiteindelijk verlaat Janneke het bedrijf. Zo hebben ogenschijnlijk onschuldige grapjes, verregaande (psychologische) schade: zowel voor het slachtoffer, als voor het bedrijf.
Onze specialisten komen in de praktijk meer voorbeelden van ongewenst gedrag tegen.
Te laat
Een collega van Surinaamse afkomst (Quincy) is een keertje te laat. Hij krijgt te horen: “hee, we zijn hier niet in de tropen, hier in Nederland komen we gewoon op tijd”. Als hij zich hierover beklaagt, vindt hij geen gehoor bij zijn collega’s. Die vinden dat dit er gewoon bij hoort. “Quincy moet niet zo moeilijk doen”, zo wordt er gezegd. Nadat dit een paar maanden zo doorgaat, meldt Quincy zich ziek.
Complimenten
Een vrouwelijke receptioniste (Tessa) krijgt regelmatig complimenten over haar uiterlijk, maar dat gaat soms wel wat te ver. Zo zegt de directeur af en toe dat hij zich niet goed kan concentreren “als ze er zo bijloopt” en een marketing medewerker noemt haar steevast “die blonde stoot van de receptie”, ook in haar bijzijn. Als Tessa hiermee naar personeelszaken stapt, wordt haar vriendelijk doch dringend gevraagd zich voortaan wat conservatiever te kleden.
Buitengesloten
Als het lunchtijd is op kantoor, gaan er een paar collega’s naar een de broodjeszaak om wat lekkers te halen. Ze inventariseren wat iedereen wil eten, maar slaan hierbij één collega (Hans) over. Dit is niet voor het eerst. Hans wordt vaker overgeslagen en buitengesloten. In het verleden heeft hij eens een gevoelig onderwerp aan de kaak gesteld bij zijn collega’s. Die waren het niet (geheel) eens met zijn visie op dit onderwerp. Sindsdien wordt hij hier veelvuldig mee geconfronteerd en gepest. Hans loopt hier al een tijdje mee rond, maar weet niet zo goed wat hij ermee aan moet. Naar zijn leidinggevende gaan durft hij niet, want hij heeft de indruk dat die er toch niets aan doet. Hans besluit daarom met een schuin oog de vacaturewebsites in de gaten te houden, want hij trekt dit niet heel lang meer.
Krijg meer grip op ongewenst gedrag
Bovenstaande situaties tonen dat ongewenst gedrag als een ware sluipschutter uit de hoek kan komen. Bij slechts 26% van de Nederlandse bedrijven zijn er maatregelen getroffen tegen ongewenst gedrag (ArboNed, 2021). Wanneer een situatie uit de hand dreigt te lopen of wanneer er daadwerkelijk een melding gedaan wordt, is er vaak onduidelijk wat er precies moet gebeuren. Bovendien zijn directieleden zich onvoldoende bewust van de impact van ongewenst gedrag op zowel het slachtoffer als de organisatie.
Meer grip begint bij bewustzijn. Door ongewenste omgangsvormen te herkennen, komt het besef dat er gehandeld moet worden. Uit ervaring weten we dat het investeren in preventie meer bewustzijn creëert. Bovendien geeft dit veel inzicht in een integriteitscultuur van een organisatie.
Preventie is bijvoorbeeld mogelijk in de vorm van een integriteitsbeleid of e-learning over ongewenst gedrag. Bij deze e-learning oefenen medewerkers aan de hand van treffende praktijkvoorbeelden met verschillende integriteitsdilemma’s en leren ze op welke manier ze met de situaties om moeten gaan.
Stel orde op zaken
Bewustzijn, signalering en de juiste preventie stellen u in staat om, ook na een melding van ongewenst gedrag, morgen verder te kunnen.
Of lees meer over onze werkwijze bij ongewenst gedrag
Bronvermelding
ArboNed. (2021). Ongewenst gedrag.
https://www.arboned.nl/wat-u-moet-weten/arbeidsrisico-s-verminderen/ongewenst-gedrag
ArboNed. (2021). Arbeidsrisico’s verminderen.
https://www.arboned.nl/wat-u-moet-weten/arbeidsrisico-s-verminderen